واژگان موسیقی

مشکلات زیادی در تلفظ بسیاری از واژه ها و اسامی دنیای موسیقی در زبان فارسی وجود دارد:
بسیاری از این واژگان هرگز معادل سازی نشده اند  و به جز کارارزشمندی که پرفسور مسعودیه، و مرحوم برکشلی، علینقی وزیری و چند نفردیگر انجام داده اند، هرگز در این باره کار جدی صورت نپذیرفته است.
یکی از این مشکلات، تلفظ درست نام موسیقیدانان اروپایی با ملیتهای مختلف است: مثلا "هانن" باید "هانو" تلفظ شود، زیرا "شارل لویی هانو" ملیت فرانسوی داشته و باید با تلفظ ملی و قومی خودش خوانده شود. Beyer باید "بایه" تلفظ شود چون ملیت آلمانی دارد،  همانطور که انگلیسی ها "شوپن" را "چاپین" تلفظ نمی کنند.
موارد زیر از این دست اشتباهات رایج در تلفظ افراد و واژگان مربوط به موسیقی در ایران است:
⭕️  واژه "موسیقی" فارسی نیست و عربی است. بنابراین بهتر است به جای موسیقی از "موزیک" که اصالتی رومی _ پارسی دارد استفاده شود. همچنین می توان به جای "موسیقیدان" که واژه ترکیبی عربی _ فارسی است، از "رامشگر" بهره برد.

⭕️ واژه آکورد، گرچه در فرهنگ موسیقی آکسفورد نیز به همین شکل آوانگاری شده، باید "آکور" تلفظ شود. زیرا این واژه در انگلیسی "کورد" تلفظ میشود و Accord که فرانسوی است، "آکوغ" خوانده میشود. بنابراین "آکور" درست تر است. ضمن اینکه واژه آکور، برای اولین بار در فرهنگ واژگانی موزیکال فرانسوی آورده شده، پس باید یا آن را به انگلیسی "کورد" تلفظ کنیم یا "آکور".

⭕️ تلفظ واژگان موزیک از دیرباز در ایران به فرانسوی بوده است. زیرا زبان دوم غالب در ایران، پس از تاسیس دارالفنون در حدود ۱۴۰ سال پیش، همواره فرانسوی بوده و بیشتر اساتیدی که در ایران موزیک تدریس می کرده اند، مانند ژان باتیست لومر و ژان دورینگ همگی اصالت فرانسوی داشته و اولین واژه نامه موزیک ایران نیز از نسخه فرانسوی ترجمه شده است. بنابراین بهتر است اصطلاحات تخصصی موزیک، با هماهنگی نظام آوایی به صورت فرانسوی تلفظ شود. مثلا به جای "ایمپرووایز" باید "امپروویزه" و به جای "مدولیشن"، "مدولاسیون" گفته شود. همچنین mordant، "مُردان" تلفظ شود.

⭕️ نام و اسامی هنرمندان باید با توجه به ملیت آنها تلفظ شود: مثلا "کاسلاک" که اصالت چک داشت باید "کُژلاخ" تلفظ شود، همچنین "کوسک" باید "کوژک" تلفظ شود. "هنری لومون" نیز اشتباه است و باید "آنری لوموان" تلفظ شود.

⭕️ برخی از آهنگسازان از سرزمین مادری خود کوچ کرده و در کشور و سرزمینی دیگر به شهرت رسیده اند. مثلا آهنگساز فرانسوی به نام "سیپرین" به ایتالیا کوچ کرد و در آنجا با نام "چیپریانو" به شهرت رسید و باید با همین تلفظ خوانده شود.

⭕️ بسیاری از واژگان موزیک، اصالتی ایتالیایی دارند، بنابراین باید با تلفظ ایتالیایی خوانده شوند: واژگان نمادین سرعت و قدرت در موزیک نیز از این دسته هستند؛ بنابراین واژه Andante باید "اَندنته" تلفظ شود نه "آندانت". همچنین Dolce باید "دُلچه" خوانده شود. Mezzo باید "متسو" تلفظ شود نه "مزو". Fine باید "فینه" تلفظ شود نه "فاین". همچنین نرم افزار ساخت موزیک به نام Finale باید "فیناله" و Grave  "گراوه" خوانده شود.

⭕️ مُدهای کلیسا باید به همان گونه که نوشته میشوند خوانده شوند: مثلا کاربرد "فریژیایی" به جای "فریژین" اشتباه است. "لیدیَن" درست است نه "لیدیایی". چنین ترجمه هایی خواننده را به اشتباه می اندازد. زیرا ریشه واژه، لاتین است و اضافه کردن پسوند نسبیت دردی را دوا نمیکند.

⭕️ تلفظ درست "بتهون"، "لودویش فن بتوفن" است. اما اینکه "لودویش" خوانده شود یا "لودویک"، در خود آلمان نیز هر دو مصطلح است.

⭕️ هنوز هم کسی پاسخ مرا نداده که چرا در فارسی، Counterpoint به فرانسوی کُنترپوان تلفظ میشود، اما به جای "آرمونی"Harmony ، "هارمونی" تلفظ می کنیم.! اگر از بین دوستان عزیز کسی پاسخ را می داند خوشحال میشوم که بدانم.

⭕️ بسیاری از واژگان موسیقی توسط دکتر مهدی برکشلی و دخترش پری برکشلی و دیگر متخصصین عرصه موزیک در کشورمان، برابر سازی شده اند که بسیار زیبا هستند و فرهنگستان زبان نیز آنها را تایید کرده. این واژگان اگر توسط معلمین عزیز به کار برده شوند، کم کم جای خود را در زبان پارسی پیدا خواهند کرد:

آکورد شکسته: آدیله
آرپژ: چنگانه
کانسونانت: همخوان 
دیسونانس: ناخوان
بیس لاین، نت پدال: واخوان
سولو: تک‌خوان یا تکنواز
کُر: آواز گروهی
آچیاکاتورا: پیش نت یا نت واره کوتاه
آپوژیاتورا: پیش نت یا نت واره بلند
تم: سوژه
امپرووازیسیون: گسترش و بداهه نوازی
مدولاسیون: مُدگردی
آرتیکولاسیون: نشانه گذاری 
تتراکورد: دانگ
رژیستر: گستره صوتی
بکینگ ترک: ژرفاهنگ
خط اتحاد: کمان همبستار
خط اتصال: کمان پیوستار
ریتم: هنگ
سلفژ: سُرایش
تمپره: معتدل